Đề thi thử tốt nghiệp THPT 2025 môn Ngữ Văn sở GDĐT Sơn La

Phần I – Đọc Hiểu

Câu 1: Bài Những bức tường được viết theo thể thơ nào?

Bài thơ “Những bức tường” được viết theo thể thơ tự do.

Dấu hiệu nhận biết:

• Số chữ trong các dòng thơ không bằng nhau, không có quy luật cố định về âm luật
• Không tuân theo khuôn khổ nghiêm ngặt về số câu, số chữ như thơ lục bát hay thất ngôn
• Bài thơ được trải ra thành 28 dòng thơ với 6 câu lớn, thể hiện sự tự do trong cách bố trí

Câu 2: Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một con người hiện đại đang trải qua những trăn trở, khắc khoải về phận người.

Đặc điểm của nhân vật trữ tình:

• Được thể hiện qua các đại từ “anh”, “em”, “ta” – thể hiện tính chung của con người
• Là một người có khả năng quan sát, suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống
• Mang nỗi cô đơn, bị bao quanh bởi những “bức tường” vô hình
• Có ý thức về sự ngăn cách giữa con người với con người, con người với thế giới

Câu 3: Phân tích hiệu quả của phép điệp

Phép điệp được sử dụng: Điệp ngữ cụm từ “Những bức tường, những bức tường, những bức tường”.

Hiệu quả:

• Nhấn mạnh ý nghĩa biểu tượng: Làm nổi bật hình ảnh “bức tường” như biểu tượng trung tâm của tác phẩm, không chỉ là ranh giới vật lý mà còn là ẩn dụ cho những giới hạn vô hình
• Tạo nhịp điệu dồn dập: Nhịp ba đập liên lỉ, lặp đi lặp lại không dứt, thể hiện sự bao trùm, áp đảo của những “bức tường”
• Khơi gợi sự trăn trở: Góp phần tạo ra sự suy ngẫm về những rào cản vô hình trong cuộc sống mà ai cũng từng đối diện
• Thể hiện tính phổ quát: Nhấn mạnh rằng những rào cản này tồn tại ở mọi nơi, mọi hoàn cảnh – từ vui đến buồn

Câu 4: Giải thích ý nghĩa hình ảnh bức tường

Hình ảnh “bức tường” trong bài thơ mang ý nghĩa biểu tượng đa tầng:

Các loại bức tường:

• Bức tường do con người tạo ra: “Có những bức tường ta xây và ta phá” – những rào cản mà con người có thể kiểm soát
• Bức tường khách quan: “có những bức tường ta không xây và không nhìn thấy” – những chướng ngại về không gian, thời gian, vật chất

Ý nghĩa biểu tượng:

• Sự ngăn cách trong mối quan hệ: Giữa những cái bắt tay, giữa hai chiếc gối nằm kề nhau – thể hiện sự cô lập ngay cả trong những khoảnh khắc gần gũi nhất
• Rào cản trong nhận thức: Giữa em và người em thấy trong gương – sự ngăn cách với chính bản thân mình
• Những ràng buộc xã hội: Quy định về đạo đức, tín ngưỡng, phong tục tập quán buộc con người phải tuân theo
• Sự cô đơn hiện sinh: Những bức tường không thể phá, thể hiện nỗi cô đơn cơ bản của con người

Câu 5: Thông điệp ý nghĩa nhất

Thông điệp về sự cô đơn hiện sinh của con người hiện đại là điều ý nghĩa nhất:

Bài thơ thể hiện rằng con người luôn bị bao quanh bởi những “bức tường” vô hình – những rào cản mà ta không thể tự tạo ra cũng không thể tự phá bỏ. Điều này phản ánh thực trạng của con người hiện đại: dù sống giữa đám đông, dù có những mối quan hệ gần gũi, con người vẫn cảm thấy cô đơn và bị ngăn cách.

Ý nghĩa sâu sắc:

• Khơi gợi sự đồng cảm về nỗi cô đơn mà ai cũng từng trải qua
• Thúc đẩy con người suy ngẫm về bản chất các mối quan hệ
• Nhắc nhở về việc cần vượt qua những rào cản để kết nối chân thành với nhau
• Thể hiện triết lý hiện sinh về sự tồn tại cô đơn của con người trong thế giới hiện đại

Phần II – Viết

Câu 1: Viết đoạn văn nghị luận phân tích suy tư của nhà thơ (2,0 điểm)

Yêu cầu đề bài:

• Viết đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ
• Phân tích những suy tư của nhà thơ trong đoạn thơ được trích dẫn
• Tập trung vào việc giải thích ý nghĩa những “bức tường” khác nhau

Hướng dẫn làm bài:

Cấu trúc đoạn văn:

• Câu chủ đề: Nêu suy tư chính của nhà thơ về hai loại “bức tường”
• Câu phân tích: Giải thích từng loại bức tường và ý nghĩa biểu tượng
• Câu kết luận: Khẳng định thông điệp sâu sắc về tình trạng con người

Nội dung cần phân tích:

• “Bức tường ta xây và ta phá”: Những rào cản do con người tự tạo ra – có thể kiểm soát được như định kiến, thành kiến, sự tự ti, tự cao…
• “Bức tường ta không xây và không nhìn thấy”: Những rào cản khách quan – không thể kiểm soát như khoảng cách địa lý, thời gian, giới hạn sinh học, quy luật tự nhiên…
• Ý nghĩa triết lý: Con người luôn bị bao quanh bởi những giới hạn, cả chủ quan lẫn khách quan

Trong đoạn thơ trích dẫn từ bài “Những bức tường”, Trương Đăng Dung thể hiện suy tư sâu sắc về hai loại rào cản bao quanh cuộc sống con người. “Có những bức tường ta xây và ta phá” biểu tượng cho những giới hạn chủ quan do chính con người tạo ra như định kiến, thành kiến hay sự tự ti, tự cao – những thứ mà ta có khả năng nhận biết và thay đổi. Ngược lại, “có những bức tường ta không xây và không nhìn thấy” ám chỉ những rào cản khách quan, vô hình như khoảng cách thời gian, không gian, quy luật tự nhiên hay những tổn thương tâm lý mà ta không thể kiểm soát. Hình ảnh “anh và em đi giữa mặt đất này” cho thấy mọi con người, dù cố gắng kết nối, vẫn bị bao vây bởi những giới hạn không thể vượt qua. Qua đó, nhà thơ khơi gợi nỗi cô đơn bản thể, sự bất lực trước những ngăn cách vô hình trong tâm hồn và mối quan hệ. Suy tư này không chỉ phản ánh thực trạng hiện sinh mà còn đánh thức người đọc nhìn lại bản thân, học cách lắng nghe và sẻ chia để phần nào phá bỏ những “bức tường” trong cuộc sống hiện đại.

Câu 2: Viết bài văn nghị luận về khoảng cách trong cuộc sống hiện đại (4,0 điểm)

Yêu cầu đề bài:

• Viết bài văn nghị luận khoảng 600 chữ
• Trình bày quan điểm về việc vượt qua hay chấp nhận khoảng cách vô hình giữa con người trong cuộc sống hiện đại
• Liên hệ với nhịp sống gấp gáp, hối hả của thời đại

Cấu trúc bài văn:

Mở bài (khoảng 100 chữ):

• Đặt vấn đề về khoảng cách vô hình trong cuộc sống hiện đại
• Nêu quan điểm của bản thân (chọn vượt qua hoặc chấp nhận)

Thân bài (khoảng 400 chữ):

Đoạn 1: Phân tích nguyên nhân tạo ra khoảng cách

• Nhịp sống gấp gáp, áp lực công việc
• Công nghệ thông tin – vừa kết nối vừa tạo khoảng cách
• Sự thay đổi giá trị sống, lối sống cá nhân hóa

Đoạn 2: Luận chứng cho quan điểm đã chọn

• Nếu chọn vượt qua: Nêu cách thức và lý do (giao tiếp chân thành, dành thời gian chất lượng, thay đổi thái độ sống…)
• Nếu chọn chấp nhận: Nêu lý do và cách thích ứng (tôn trọng sự khác biệt, hiểu được bản chất cuộc sống…)

Đoạn 3: Bổ sung luận điểm hoặc nhìn nhận đa chiều

Kết bài (khoảng 100 chữ):

• Khẳng định lại quan điểm
• Mở rộng tầm nhìn về vấn đề

Hướng dẫn chi tiết theo từng quan điểm:

A. Nếu chọn quan điểm “vượt qua khoảng cách”:

Luận điểm 1: Khoảng cách làm con người cô đơn, mất đi ý nghĩa cuộc sống

• Dẫn chứng: Hiện tượng trầm cảm, stress trong xã hội hiện đại
• Phân tích: Con người là động vật xã hội, cần sự kết nối

Luận điểm 2: Có nhiều cách để vượt qua khoảng cách

• Giao tiếp chân thành, lắng nghe
• Dành thời gian chất lượng cho gia đình, bạn bè
• Sử dụng công nghệ một cách tích cực

Luận điểm 3: Vượt qua khoảng cách giúp phát triển bản thân và xã hội

• Học hỏi từ người khác
• Tạo môi trường sống tích cực

B. Nếu chọn quan điểm “chấp nhận khoảng cách”:

Luận điểm 1: Khoảng cách là điều tự nhiên và cần thiết

• Mỗi người có không gian riêng tư
• Sự khác biệt tạo nên tính đa dạng

Luận điểm 2: Chấp nhận không có nghĩa là thờ ơ

• Hiểu và tôn trọng sự khác biệt
• Duy trì mối quan hệ ở mức độ phù hợp

Luận điểm 3: Thích ứng với thời đại

• Học cách sống hòa hợp với nhịp sống hiện đại
• Tìm cân bằng giữa kết nối và độc lập

Gợi ý các dẫn chứng có thể sử dụng:

• Hiện tượng xã hội: Mạng xã hội, game online, văn hóa fast food
• Văn học: Tác phẩm về chủ đề cô đơn (Vợ nhặt, Chiếc thúng…)
• Lịch sử: Sự thay đổi trong cách giao tiếp qua các thời kỳ
• Kinh nghiệm cá nhân: Quan sát thực tế cuộc sống

Cuộc sống hiện đại với nhịp sống gấp gáp, hối hả đã vô tình tạo ra những khoảng cách vô hình giữa con người, ngay cả trong những mối quan hệ thân thiết nhất như gia đình hay bạn bè. Những khoảng cách này không chỉ là sự xa cách về mặt địa lý mà còn là sự thiếu kết nối về tâm hồn, tình cảm. Trước thực trạng ấy, tôi tin rằng chúng ta cần chọn cách vượt qua những khoảng cách vô hình thay vì chấp nhận nó như một phần tất yếu của cuộc sống, bởi sự gắn kết chính là giá trị cốt lõi mang lại hạnh phúc và ý nghĩa cho con người.

Khoảng cách vô hình trong xã hội hiện đại xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Nhịp sống bận rộn khiến mỗi người bị cuốn vào công việc, học tập và các mối quan tâm cá nhân, làm giảm thời gian dành cho nhau. Như trường hợp của Minh Anh, dù sống cùng ba mẹ nhưng số lần cô về ăn tối cùng gia đình ngày càng ít đi vì phải tăng ca . Bên cạnh đó, công nghệ số, dù là công cụ kết nối, lại trở thành rào cản khi mỗi người đắm chìm trong thế giới ảo qua điện thoại, mạng xã hội, thay vì trò chuyện trực tiếp. Hình ảnh bữa cơm gia đình im lặng, chỉ còn tiếng lướt tay trên màn hình, đã trở nên quá quen thuộc . Hơn nữa, sự khác biệt về quan điểm sống, lịch trình sinh hoạt và khả năng sử dụng công nghệ giữa các thế hệ cũng góp phần làm gia tăng sự xa cách . Hậu quả của những khoảng cách này là nghiêm trọng, từ cảm giác cô đơn, lạc lõng ở người lớn đến các vấn đề tâm lý, thiếu kỹ năng giao tiếp ở trẻ em .

Việc vượt qua những khoảng cách vô hình là điều cần thiết để bảo vệ giá trị của các mối quan hệ đích thực. Gia đình, bạn bè và tình yêu là nền tảng tạo nên hạnh phúc và sự phát triển toàn diện của con người. Khi chúng ta tạo dựng sự kết nối, lắng nghe và thấu hiểu, ta không chỉ giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn mà còn tìm thấy ý nghĩa trong cuộc sống . Một cuộc trò chuyện thân mật hay một cái ôm đơn giản cũng đủ để xoa dịu nỗi cô đơn mà nhịp sống hiện đại mang lại. Ngược lại, nếu chấp nhận khoảng cách như một phần của cuộc sống, chúng ta có nguy cơ đánh mất sự gắn kết, để các mối quan hệ dần trở nên lạnh nhạt, thậm chí dẫn đến tan vỡ gia đình . Vì vậy, thay vì sống một mình trong thế giới ảo, chúng ta cần tập trung vào những khoảnh khắc thực tế, chia sẻ cảm xúc thật .

Để vượt qua khoảng cách vô hình, mỗi người cần chủ động thực hiện những hành động cụ thể. Trước hết, hãy sắp xếp thời gian để ưu tiên gia đình, như cùng ăn tối ít nhất vài ngày trong tuần hay dành cuối tuần cho các hoạt động chung như đi dạo, xem phim . Thứ hai, cần lắng nghe và tôn trọng cảm xúc của nhau, đặc biệt là giữa các thế hệ, để thu hẹp khoảng cách về quan điểm sống . Thứ ba, sử dụng công nghệ một cách tích cực, như tạo nhóm chat gia đình, chia sẻ ảnh, video, hay gọi điện thường xuyên để duy trì kết nối, đặc biệt khi có khoảng cách địa lý . Dù có những thách thức như sự bận rộn hay nỗi sợ mở lòng, việc đối diện và vượt qua sẽ giúp chúng ta trưởng thành hơn trong các mối quan hệ .

Khoảng cách vô hình không phải là điều không thể vượt qua, mà là thử thách để chúng ta trân trọng hơn giá trị của sự gắn kết. Bằng sự kiên nhẫn, yêu thương và chủ động, chúng ta có thể phá bỏ những “bức tường” vô hình, xây dựng một cuộc sống ấm áp và ý nghĩa. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất, bởi một tin nhắn hỏi thăm hay một bữa cơm chung cũng đủ để lấp đầy khoảng cách lớn lao.