Đề thi Thi thử Tốt Nghiệp THPT 2025 môn Ngữ Văn Sở Ninh Bình

Phần I – Đọc hiểu bài thơ “Những người đàn bà bán ngô nướng”:

Câu 1 (NB): Từ ngữ chỉ nhân vật trữ tình

Từ ngữ dùng để chỉ nhân vật trữ tình trong bài thơ là “Tôi”

Từ này xuất hiện trong câu thơ: “Tôi ngồi xuống hai bàn tay ấp ủ / Một tuổi thơ lam lũ ruộng bùn”

Câu 2 (TH): Thái độ của người đi đường và nhân vật trữ tình

Trong bài thơ, người đi đường và nhân vật trữ tình có thái độ hoàn toàn khác nhau đối với những bắp ngô nướng

Người đi đường:

• Thái độ thờ ơ, lãnh đạm: “thờ ơ”
• Hành động tùy tiện, thiếu tôn trọng: “rẻ rúng cầm lên vứt xuống”

Nhân vật trữ tình:

• Thái độ trân trọng, nâng niu: “ngồi xuống hai bàn tay ấp ủ”
• Thể hiện sự đồng cảm và sẻ chia với người bán ngô

Câu 3 (TH): Mối liên hệ giữa hai hình ảnh

Hình ảnh “số phận bên đường” ở khổ thứ nhất và “bán dần từng mảnh đời” ở khổ thứ hai có mối liên hệ chặt chẽ

Tính chất biểu tượng:

• “Số phận bên đường”: gợi ra những mảnh đời khốn khó trong cuộc sống mưu sinh vất vả, nhọc nhằn
• “Bán dần từng mảnh đời”: khắc họa sự hi sinh mỏi mòn qua năm tháng

Mối quan hệ:

• Hai hình ảnh tương hỗ, bổ sung cho nhau
• Cùng thể hiện vẻ đẹp của người đàn bà bán ngô: trong khó khăn, vất vả vẫn hi sinh âm thầm để mang đến cái ấm áp, ngọt ngào cho con cái

Câu 4 (VD): Tác dụng của biện pháp lặp cấu trúc

Biện pháp nghệ thuật: Lặp cấu trúc “Hình như là…”

Tác dụng:

• Về nhịp điệu: Tạo nhịp điệu trầm lắng, du dương cho lời thơ
• Về nội dung: Nhấn mạnh những hồi tưởng của nhân vật trữ tình về một tuổi thơ khốn khó, cơ cực (“nồng ráp ổ rơm”) nhưng vẫn ấm áp nhờ sự hi sinh, chở che của người cha
• Về cảm xúc: Làm nổi bật cảm xúc hoài niệm, xúc động của nhân vật trữ tình

Câu 5: Suy nghĩ về việc giữ gìn nhân cách

Từ suy ngẫm “Người bán ngô thổi hồng bếp lửa – Xoay những mảnh đời dù cháy vẫn còn thơm”, việc giữ gìn nhân cách trước những thử thách của cuộc sống có ý nghĩa vô cùng quan trọng

Về phẩm chất đạo đức:

• Giúp con người duy trì được những phẩm chất đạo đức tốt đẹp như lời dạy của ông cha: “Đói cho sạch, rách cho thơm”

Về tinh thần:

• Giúp con người sống tự tin, kiên định trước khó khăn
• Không bị sa ngã trước những thử thách, cám dỗ trong cuộc sống

Về quan hệ xã hội:

• Giúp con người nhận được sự yêu quý, kính trọng của những người xung quanh
• Góp phần tạo nên một xã hội văn minh, tiến bộ

Phần II – Viết:

Câu 1 (VDC): Phân tích mạch cảm xúc của bài thơ “Những người đàn bà bán ngô nướng”

Yêu cầu

Viết đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích mạch cảm xúc của bài thơ “Những người đàn bà bán ngô nướng” (Nguyễn Đức Hạnh)

Hướng dẫn giải

Về hình thức và dung lượng:

• Hình thức: một đoạn văn hoàn chỉnh
• Dung lượng: khoảng 200 chữ (từ 150-250 chữ)

Nội dung cần triển khai:

Mạch cảm xúc trong bài thơ vận động một cách tự nhiên theo cảm xúc của nhân vật trữ tình “tôi” khi gặp người đàn bà bán ngô nướng và những bắp ngô nướng bên đường1

Các giai đoạn cảm xúc:

• Cảm xúc ban đầu: Sự đồng cảm, chia sẻ, ngậm ngùi cho cuộc sống mưu sinh của người đàn bà bán ngô
• Cảm xúc tiếp theo: Những rung động, bồi hồi, thương nhớ về tuổi thơ vất vả, thấu cảm về nỗi nhọc nhằn, cơ cực của cha mẹ
• Cảm xúc cuối: Suy nghĩ, chiêm nghiệm, sự nâng niu, trân trọng những vẻ đẹp giản dị mà thơm sạch của đời sống

Ý nghĩa:
Mạch cảm xúc đã góp phần thể hiện chủ đề bài thơ; gợi mở những suy ngẫm và bài học về những điều nhỏ bé, bình dị, đáng trân trọng của đời sống (tảo tần mưu sinh, tình yêu thương, đức hy sinh, sự tôn trọng…)

Mạch cảm xúc trong bài thơ “Những người đàn bà bán ngô nướng” của Nguyễn Đức Hạnh vận động một cách tự nhiên theo cảm xúc của nhân vật trữ tình “tôi” khi gặp người đàn bà bán ngô nướng và những bắp ngô nướng bên đường. Cảm xúc ban đầu là sự đồng cảm, chia sẻ, ngậm ngùi cho cuộc sống mưu sinh của người đàn bà bán ngô – khác hẳn với thái độ “thờ ơ”, “rẻ rúng” của những người đi đường. Tiếp đến là những rung động, bồi hồi, thương nhớ về tuổi thơ vất vả của chính mình qua hình ảnh “tuổi thơ lam lũ ruộng bùn”, thấu cảm về nỗi nhọc nhằn, cơ cực của cha mẹ qua những kí ức “nồng ráp ổ rơm”, “bờ vai cha mằn mặn”. Khép lại bài thơ là những suy nghĩ, chiêm nghiệm sâu sắc, sự nâng niu, trân trọng những vẻ đẹp giản dị mà “thơm sạch” của đời sống. Mạch cảm xúc này đã góp phần thể hiện chủ đề bài thơ, gợi mở những suy ngẫm và bài học về những điều nhỏ bé, bình dị, đáng trân trọng của đời sống như tảo tần mưu sinh, tình yêu thương, đức hy sinh và sự tôn trọng

Câu 2 (VDC): Nghị luận về trách nhiệm trong phát ngôn trên mạng xã hội

Yêu cầu

Viết bài văn nghị luận khoảng 600 chữ trình bày suy nghĩ về trách nhiệm trong phát ngôn trên mạng xã hội từ góc nhìn của người trẻ

Hướng dẫn giải

Về hình thức và dung lượng:

• Hình thức: bài văn nghị luận hoàn chỉnh với bố cục ba phần
• Dung lượng: khoảng 600 chữ

Bố cục và nội dung:

Mở bài

Giới thiệu vấn đề nghị luận về sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội và những hệ lụy từ việc phát ngôn thiếu trách nhiệm1

Thân bài

Giải thích khái niệm:

• Phát ngôn trên mạng xã hội là việc đưa ra ý kiến, quan điểm cá nhân về một vấn đề nào đó một cách công khai thông qua các bình luận, bài viết trên các nền tảng xã hội như Facebook, Zalo, Instagram…

Các trách nhiệm cụ thể:

1. Trách nhiệm với sự thật:

• Xác thực thông tin, tìm hiểu kỹ các thông tin trước khi đưa ra nhận xét, đánh giá về một vấn đề xã hội
• Không phát ngôn, chia sẻ những thông tin sai lệch, chưa được kiểm chứng gây ảnh hưởng đến cá nhân, xã hội, an ninh quốc gia

2. Trách nhiệm về ngôn từ:

• Sử dụng ngôn từ phù hợp, văn minh tránh những từ ngữ thô tục, ngôn ngữ gây kích động, chia rẽ, mâu thuẫn
• Cẩn trọng trước khi phát ngôn, tránh dùng những ngôn từ tục tĩu, phản văn hóa

3. Trách nhiệm với cộng đồng:

• Ý thức được trách nhiệm cũng như hệ quả với những phát ngôn thiếu suy nghĩ của bản thân
• Cần tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội để tránh những phát ngôn thiếu văn hóa

4. Bảo vệ quyền riêng tư:

• Tôn trọng sự riêng tư của người khác, không chia sẻ thông tin cá nhân mà không có sự đồng ý

Tác động của mạng xã hội:

• Tốc độ lan truyền thông tin, tốc độ ảnh hưởng của mạng xã hội ngày nay là rất lớn
• Một phát ngôn sai có thể gây ra những hậu quả không thể lường trước

Kết bài

Khái quát vấn đề nghị luận, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc có trách nhiệm trong phát ngôn trên mạng xã hội để xây dựng một xã hội mạng lành mạnh

Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của giới trẻ hiện nay. Đây là nơi chúng ta kết nối, chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc và bày tỏ quan điểm về mọi vấn đề trong đời sống. Tuy nhiên, cùng với sự tự do ngôn luận, mạng xã hội cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy nếu người dùng không ý thức được trách nhiệm trong phát ngôn. Từ góc nhìn của một người trẻ, tôi nhận thấy rằng việc phát ngôn có trách nhiệm trên mạng xã hội không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn ảnh hưởng đến cộng đồng và xã hội.

Phát ngôn trên mạng xã hội là việc thể hiện ý kiến, quan điểm cá nhân thông qua các bài viết, bình luận trên các nền tảng như Facebook, Instagram hay TikTok. Với tốc độ lan truyền chóng mặt, một lời nói thiếu suy nghĩ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, từ việc làm tổn thương người khác đến việc tạo ra những tranh cãi, xung đột không đáng có . Vì vậy, người trẻ cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong từng phát ngôn.

Trước hết, chúng ta phải có trách nhiệm với sự thật. Trước khi chia sẻ bất kỳ thông tin nào, cần kiểm chứng tính chính xác để tránh lan truyền tin giả, gây hoang mang dư luận . Chẳng hạn, trong thời kỳ dịch bệnh, nhiều thông tin sai lệch về Covid-19 đã khiến cộng đồng hoảng loạn, và không ít người trẻ bị xử phạt vì hành động thiếu trách nhiệm này . Việc xác thực thông tin không chỉ bảo vệ uy tín cá nhân mà còn góp phần duy trì trật tự xã hội.

Thứ hai, trách nhiệm về ngôn từ là điều không thể xem nhẹ. Người trẻ cần sử dụng ngôn ngữ văn minh, tránh những lời lẽ thô tục, xúc phạm hay kích động . Một bình luận tiêu cực có thể gây tổn thương sâu sắc đến người khác, thậm chí dẫn đến những hậu quả tâm lý nghiêm trọng. Thay vào đó, chúng ta nên bày tỏ ý kiến một cách lịch sự, tôn trọng, ngay cả khi có bất đồng quan điểm.

Thứ ba, việc bảo vệ quyền riêng tư của người khác cũng là một trách nhiệm quan trọng. Chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh hay video của người khác mà không có sự đồng ý có thể xâm phạm quyền riêng tư và gây tổn hại đến họ . Người trẻ cần ý thức rằng mạng xã hội không phải là không gian riêng tư tuyệt đối, và mỗi hành động đều có thể để lại dấu vết số.

Cuối cùng, chúng ta cần rèn luyện tư duy phản biện và khả năng chọn lọc thông tin để bảo vệ bản thân khỏi những nội dung độc hại . Đồng thời, hãy sử dụng mạng xã hội để lan tỏa những giá trị tích cực, chia sẻ thông tin hữu ích hay những câu chuyện truyền cảm hứng, góp phần xây dựng một môi trường mạng lành mạnh.

Tóm lại, trách nhiệm trong phát ngôn trên mạng xã hội là điều mà mỗi người trẻ cần khắc ghi. Mỗi lời nói, mỗi hành động trên không gian ảo đều có thể tạo ra tác động lớn đến cộng đồng. Vì vậy, hãy suy nghĩ kỹ trước khi phát ngôn, kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ và luôn giữ thái độ tôn trọng, tích cực. Chỉ khi mỗi cá nhân ý thức được vai trò của mình, chúng ta mới có thể cùng nhau xây dựng một xã hội mạng văn minh, nhân văn và bền vững.